آن طور که امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت می‌گوید، پیش‌بینی می‌شود با سیاست جدید این وزارتخانه، قیمت ورق، میلگرد، تیرآهن و سایر محصولات کنترل شود و به همراه آن، قیمت لوازم خانگی، خودرو و محصولات مورد نیاز ساختمان‌سازی تحت کنترل قرار گیرد و در نهایت کل محصولات زنجیره فولاد از نوسان‌های ارزی مصون بماند.
احتساب نرخ ارز نیمایی در قیمت پایه زنجیره فولاد در بورس کالا با وجود شکاف فاحش قیمتی با بازار و محدود کردن صادرات به عرضه‌های کامل در بورس پس از عدم انجام معامله، دو راهکاری است که وزارت صمت آن را عاملی برای مدیریت بهینه بازار و کاهش قیمت‌ها می‌داند.
براساس این تصمیم جدید که از امروز ۱۳ اسفند در تالار صنعتی و حراج باز اجرایی می‌شود، تمام محصولات زنجیره فولاد که در بورس کالا عرضه می‌شوند و از یکدیگر ماده اولیه می‌گیرند، مکلف‌اند قیمت پایه محصولاتشان را براساس ارز نیمایی محاسبه و اعلام کنند. اجرای این سیاست جدید با عرضه ۳ میلیون و ۱۱ هزار و ۳۰۱ تن محصول شامل محصولات فولادی، سنگ‌آهن و آهن اسفنجی در بورس کلید می‌خورد.

غیر ‌اجرایی‌بودن عرضه کامل در بورس
به اعتقاد کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، با توجه به واقعیات موجود، عرضه محصولات زنجیره توسط تمام تولیدکنندگان به‌ویژه تولیدکنندگان کوچک و متوسط و برخی واحدهایی که دارای قراردادهای بلندمدت تأمین مواد اولیه هستند، امکان‌پذیر نخواهد بود و بازار زنجیره فولاد کشور را با چالش روبه‌رو خواهد شد. به باور این کارشناسان، ایده کلی این طرح مبنی‌بر منوط ‌کردن صادرات به عرضه در بورس کالا می‌تواند با اصلاحاتی ضمن توسعه صادرات محصولات زنجیره فولاد، امکان تأمین پایدار نیاز داخل کشور را نیز فراهم کند و نیازی به الزام تمام تولیدکنندگان به عرضه در بورس کالا وجود ندارد.
مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به بی‌توجهی به ضرورت ثبات در صادرات، در کنار تأمین پایدار نیاز داخل، الزام به عرضه محصولات همه تولیدکنندگان در بورس کالا، ایجاد کمیته جدید برای سیاست‌گذاری در صنعت فولاد و اصلاح این رویکردها را ضروری می‌داند و بر این باور است در صورت عدم اصلاح، مستعد ایجاد مشکلات جدید برای زنجیره فولاد کشور خواهد بود.

فولاد تولیدی دو برابر تقاضای کشور
با بهرام سبحانی، رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد درباره تصمیم وزارت صمت برای عرضه فولاد در بورس گفت‌وگو کردیم. سبحانی می‌گوید: بر اساس آنچه وزارت صمت اعلام کرده است تولیدکنندگان باید ۱۰۰ درصد محصولات خود را در بورس انجام دهند و قیمت کف محصولات نیز براساس ارز نیمایی باشد. در اینکه بورس کالا محل کشف قیمت است شکی نیست و تولیدکننده باید با یک قیمت پایه محصولش را به عرضه بگذارد و خریداران نیز در این حراج رقابت کنند، ولی هر شیوه‌ای که این روش را محدود کند اخلال در کار بورس است.سبحانی با اشاره به ابهام سیاست‌های اخذ شده در این حوزه می‌افزاید: دولت روی قیمت پایه دست گذاشته است که با ارز نیما این قیمت پایه تعیین شود، در حالی که به نظر ما اگر سقف رقابت‌ها آزاد باشد اصلاً قیمت پایه مهم نیست و می‌تواند روی آن رقابت شکل بگیرد و کشف قیمت واقعی انجام شود.تلاش برای مدیریت بازار فولاد در کشور در حالی صورت می‌گیرد که تولید فولاد کشور ۳۱ میلیون تن در سال و میزان مصرف کشور بیشتر از ۱۵ تا ۱۶ میلیون تن نیست. سبحانی در این باره می‌گوید: فارغ از عدم تطابق راهبرد دستوری الزام به عرضه در بورس کالا با اصول علم اقتصاد و مدیریت بازار، مورد دیگری که وزارت صمت بر آن تأکید کرد عرضه ۱۰۰درصدی محصولات است که این تصمیم محل ایراد است. وقتی ما دو برابر نیاز کشور تولید می‌کنیم، اگر دو برابر تقاضا، عرضه روی تابلو ببریم دیگر رقابتی شکل نمی‌گیرد. باید بین عرضه و تقاضا یک نسبت معقول و منطقی حاکم باشد.وی با اشاره به اینکه میزان عرضه باید هموار ضریبی از تقاضا باشد تا رقابت واقعی برای کشف قیمت اتفاق افتد تأکید می‌کند: عرضه مازاد بر تقاضا موجب می‌شود رقابتی روی قیمت پایه صورت نگیرد و با این شیوه، کارایی بورس کالا در کشف قیمت رقابتی ابتر خواهد شد.

بی‌توجهی به شیوه تولید صنعتی
رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان می‌گوید: در سیاست جدید صادرات منوط به عرضه کل تولیدات در بورس است، به این شکل که اگر پس از عرضه خریداری برای محصولات نبود، مازاد نیاز بازار را صادر کنیم. این در حالی است که فولاد یک کالای صنعتی است و باید متناسب با مشخصات فنی خریدار تولید شود و مثل مواد مصرفی نیست که ببریم روی تابلو و اگر نخریدند صادر کنیم.
رئیس هیئت مدیره انجمن فولاد درباره احتمال کنترل قیمت خودرو و مسکن با عرضه فولاد در بورس می‌گوید: بهتر است بگویند مثلاً محصولات فولادی در مسکن و خودرو چند درصد سهم دارند، آیا سهم این کالا آن‌قدر تأثیرگذار است که اگر قیمت آن پایین بیاید، قیمت کالاها و تولیدات فوق کاهش یابد؟ چرا چندین بار که قیمت فولاد پایین آمده قیمت خودرو برعکس آن افزایش یافته است؟ در حالی که فولاد تا چهار ماه پیش قیمت سه سال پیش خود را داشت، چرا کاهش قیمت را نه در مسکن دیدیم و نه در خودرو؟ خودرو سواری زیر یک تن فولاد دارد، ببینید چند درصد قیمت خودرو می‌تواند باشد. یا برای مثال در مسکن در هر مترمربع ۴۰ کیلوگرم آهن نیاز است، این میزان آهن را برای هر مترمربع ساختمان حساب کنید می‌بینید که عدد قابل ملاحظه‌ای نیست.

خبرنگار: زهرا طوسی